لعل

لعل طبیعی، سنگ جواهری است که در دنیای جواهرات تجاری، به اندازه یاقوت سرخ شناخته شده نیست، اما گوهری است که تبدیل به یکی از سنگ های مورد علاقه های تاجران سنگ های قیمتی و گرد آورندگان گوهر شده است. حتی ممکن است گفته شود که لعل فقط برای خبرگان وادی سنگ، جواهر است. چه چیزی گوهرشناسان را تا این حد به این سنگ علاقمند کرده است؟

اسپینل یک آلومینات منیزیم است که رنگ سرخ آن بخاطر وجود کروم و آهن می باشد. این سنگ بسیار سخت بوده (سختی 8 در مقیاس موس) و بلوری مکعب شکل ، مانند یک الماس، را تشکیل می دهد. اسپینل در بلورهای هشت وجهی پدید می آید، و فاقد هرگونه شکافی است (بر خلاف الماس). با توجه به پراکندگی بسیار عالی لعل ، گوهر اسپینل ممکن است رنگ آتشین زنده(vivid fire) داشته باشد، و شدت رنگ لعل تا حدی به خاطر این واقعیت است که لعل تک انکساری است. بیشتر سنگ های قیمتی انکسار مضاعف دارند؛ در واقع تنها الماس، لعل و گارنت تک انکسار هستند.
 اسپینل معمولا به عنوان یک ماده معدنی دگرگونی در سنگ آهک تشکیل می شود.  این سنگ جواهر را در چاله های شن و ماسه و به شکل سنگریزه نورد شده، کشف کردند. اسپینل امروزه در درجه اول در برمه (Burma)، سریلانکا (Sri Lanka)، تانزانیا(Tanzania) و تاجیکستان (Tajikistan) و اغلب به همراه کروندوم" corundum" (یاقوت ruby و یاقوت کبود "sapphire") استخراج می شود. سنگ های بزرگ بسیار کمیاب هستند؛ یک لعل برمه ای 10 قیراطی، عملا وجود ندارد. بیشتر یاقوت های سرخ برمه ای، زیر 2 قیراط هستند، اما برخی از یاقوت های سرخ بزرگتر هم مشاهده شده اند که از تانزانیا ریشه می گیرند.

رنگ های لعل

رنگ هایی که بیش از هر رنگ دیگری کلکسیونرها بدنبالش هستند قرمز، صورتی گرم، و نارنجی آتشین است. هرگونه لعل (spinel) با وزن بالای 2 قیراط کمیاب است. ارزشمندترین لعل به رنگ های قرمز یا قرمز-نارنجی است. اما یکی از جاذبه های لعل این است که در طیف گسترده ای از رنگ های فوق العاده موجود است. برای لعل سرخ، بهترین رنگ ها متمایل به یاقوت سرخ (ruby) هستند، یعنی یک قرمز غنی، شدید و شبیه به چراغ قرمز راهنمائی و رانندگی. با این حال، لعل کمی بیشتر از یاقوت سرخ به قرمز آجری متمایل است (کمی بیشتر مایل به رنگ ارغوانی می باشد.) مانند تمام سنگ های قیمتی، لعلی که بیش از سایرین خواهان دارد نوع پر رنگ آن است که در عین حال نه بیش از حد روشن و نه بیش از حد تیره باشد. هرچه رنگ این سنگ به سمت صورتی های روشن یا قرمزهای گارنتی کمرنگ شود، ارزش لعل سرخ کاهش می یابد. لعل به رنگ آبی سیر –که بنام آبی کبالت (cobalt blue) شناخته شده، نیز یافت می شود. همچنین دیگر رنگ های این سنگ قیمتی صورتی، بنفش، سبز، آبی، نقره ای، سرخ، برنز و نارنجی است. در عین حال یک گونه لعل مشکی هم در تایلند و استرالیا وجود دارد.

راز لعل

راز بزرگ لعل چیست؟ پاسخ این است که لعل از بسیاری جهات برابر با یاقوت سرخ (ruby ) و یاقوت کبود (sapphire) است. با این تفاوت که یاقوت سرخ کمی سخت تر از لعل بوده (سختی 9 در برابر سختی 8 لعل) و لعل نیز نسبت به یاقوت سرخ حاوی ادخال های کمتری است و حرارت و درخشش بیشتری دارد. لعل هرگز حرارت دهی یا بهبود بخشی نمی شود؛ در واقع، هیچ بهبود بخشی شناخته شده ای برای بهبود رنگ یا شفافیت لعل وجود ندارد. این روزها تقریبا هر یاقوت سرخ مقرون به صرفه ای به نحوی بهبود بخشی شده است. درضمن، از آنجائی که لعل تک انکساری است و یاقوت سرخ انکسار مضاعف دارد، رنگ اولیه در لعل سرخ، خالص تر و شدید تر از قرمزهای موجود در بسیاری از یاقوت های سرخ بنظر می رسد. اما لعل به طور معمول 20 الی 50 درصد قیمت یاقوت سرخ است و همین موضوع باعث می شود که لعل، گوهر فوق العاده با ارزشی در بازاری که در آن قیمت سنگه ای خوب بطور سالانه در حال افزایش است، شود.
عرضه این گوهر زیبا بسیار محدود است و صنعت طلا و جواهر، به همین منظور نمی تواند بازار عرضه مناسب داشته باشد، به همین سبب لعل کمتر شناخته شده است و از ارزش زیادی برخوردار نیست. بنابراین لعل همچنان به طور عمده جزو سنگ های کلکسیونر هاست.